Diabetes: diagnose en typen

Diabetes mellitus is een chronische stofwisselingsziekte die de energieprocessen in ons lichaam aantast. Na de dagelijkse inname van voedsel wordt een groot deel van de voedingsstoffen afgebroken tot suikers (glucose), die vervolgens naar de bloedvaten worden getransporteerd. Wanneer de suikerspiegel (bloedglucose) de drempelwaarden overschrijdt, treedt de alvleesklier in werking. Deze geeft het hormoon insuline af, de belangrijkste metabolische sleutel tot het gehele energieproces. De juiste hoeveelheid glucose die in de bloedbaan wordt afgegeven, wordt nauwkeurig gereguleerd door dit belangrijke hormoon. Bij diabetespatiënten is de alvleesklier niet in staat voldoende insuline te produceren om deze glucosedoseringen te reguleren, waardoor deze de neiging hebben om ongecontroleerd te stijgen in het bloed. Dit leidt tot schade aan het zenuwstelsel, de nieren en het hart, en heeft ook nadelige gevolgen voor het gezichtsvermogen. Het is belangrijk om te weten dat diabetes geen besmettelijke ziekte is ; dat wil zeggen dat u het niet zelf oploopt als u met een diabetespatiënt samenleeft. Het is niet erfelijk , in die zin dat er, met uitzondering van enkele zeer zeldzame varianten (zoals MODY), geen mogelijkheid is dat de ziekte generaties lang wordt doorgegeven. Er is echter wel een familiale aanleg, die sterker is in het geval van diabetes type 2. Mensen met een diabetespatiënt in de eerste graad (ouders, broers en zussen) lopen daardoor een groter risico om ziek te worden dan mensen zonder verwanten met de ziekte.

Diagnose van diabetes

Diabetes wordt in de volgende typische gevallen vastgesteld: – Geglyceerd hemoglobine (HbA1c) is 6,5% of hoger – In het laboratorium gemeten bloedglucose is gelijk aan of hoger dan 126 mg/dl ('s ochtends, na 8 uur vasten, in twee omstandigheden) – In het tweede uur na een orale glucosebelasting is de bloedglucose gelijk aan of hoger dan 200 mg/dl (in twee omstandigheden) – Op elk moment van de dag is de bloedglucose gelijk aan of hoger dan 200 mg/dl bij aanwezigheid van aandoeningen (symptomen) die kenmerkend zijn voor de ziekte (één omstandigheid is voldoende) Er zijn ook omstandigheden waarbij de bloedglucosewaarden niet optimaal zijn en er een verhoogd risico bestaat op het ontwikkelen van diabetes in de toekomst. Deze aandoeningen worden als volgt gediagnosticeerd en gedefinieerd: – Geglyceerd hemoglobinegehalte tussen 6,00 en 6,49% (hoog risico op diabetes) – Nuchtere bloedglucose tussen 100 en 125 mg/dl (verminderde nuchtere bloedglucose) – Glykemie twee uur na orale glucose-inname tussen 140 en 199 mg/dl (verminderde glucosetolerantie) Ongeveer één op de vijf mensen met deze aandoeningen zal binnen 5 jaar diabetes ontwikkelen.

Soorten diabetes

Diabetes is een vrij complexe ziekte, omdat het een verzamelnaam is voor meerdere klinische syndromen. Het kan worden beschouwd als een groep verschillende ziekten, die alleen verenigd zijn door het feit dat de bloedsuikerspiegel hoog is. De belangrijkste vormen van diabetes zijn als volgt: – Type 1-diabetes (ook wel insuline-afhankelijk genoemd) is van auto-immuunoorsprong en is het gevolg van een relatief snelle vernietiging van de cellen van de alvleesklier die insuline produceren. Deze vernietiging wordt veroorzaakt door stoffen (antilichamen, cytokinen) die worden geproduceerd door de cellen van het immuunsysteem van het lichaam, waarschijnlijk als reactie op een virus of een of meer toxines in de omgeving. – Type 2-diabetes (ook wel niet-insuline-afhankelijk genoemd) ontwikkelt zich over vele jaren als gevolg van een tekort aan insulineproductie, dat echter nooit zo ernstig is als dat bij type 1-diabetes en niet afhankelijk is van auto-immuniteit. Meerdere genetische veranderingen en verworven (omgevings)factoren zijn verantwoordelijk voor een insulinetekort dat meestal gepaard gaat met een lagere insuline-effectiviteit. Type 2-diabetes verschijnt voornamelijk na de leeftijd van 40 jaar, maar de leeftijd waarop de ziekte zich manifesteert, daalt vanwege de toenemende prevalentie van obesitas, zelfs onder jongere mensen. – Zwangerschapsdiabetes verschijnt tijdens de zwangerschap en verdwijnt meestal na de bevalling. Vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, lopen het risico om bij volgende zwangerschappen nog steeds zwangerschapsdiabetes te ontwikkelen en tijdens hun leven type 2-diabetes. – Monogene diabetes is een variant waarbij er één genetisch defect is dat een toestand van hyperglykemie kan veroorzaken. Het is een diabetes die van de ene generatie op de andere wordt overgedragen (een grootouder, een ouder en een kind worden getroffen) en eerder verschijnt dan type 2-diabetes, zelfs als het veel kenmerken deelt. Het typische voorbeeld is MODY ( Maturity Onset Diabetes of the Young ), waarvan er veel varianten zijn, afhankelijk van het betrokken gen. Deze categorie omvat ook de zeer zeldzame neonatale diabetes en andere even zeldzame varianten. – Bij secundaire diabetes en medicamenteuze diabetes leiden andere ziekten of medicijnen tot veranderingen in de insulinesecretie of -effectiviteit. Ziekten die diabetes kunnen veroorzaken zijn onder andere chronische pancreatitis, levercirrose, chronisch nierfalen, acromegalie en het syndroom van Cushing. Diabetes ontwikkelt zich ook wanneer de alvleesklier operatief wordt verwijderd. Diabetes, vooral bij mensen met een aanleg ervoor, kan zich ontwikkelen bij langdurige behandeling met cortison of andere medicijnen. Omdat diabetes een verzameling van verschillende ziekten is, heeft elk type diabetes unieke symptomen, oorzaken en behandelingen.